De vertaling van een tekst in een andere taal omvat veel meer dan alleen het vertaalproces. Afhankelijk van de situatie (soort tekst, doel van de vertaling en doelgroep) is het vaak de moeite waard om de vertaling nog eens goed te controleren. Zo kunnen mogelijke verbeteringen worden vastgesteld en kan de vertaling worden geoptimaliseerd. We weten allemaal dat vergissen menselijk is. Dat geldt ook voor vertalingen waarbij allerlei soorten fouten erin kunnen sluipen, zelf wanneer men nog zo zorgvuldig werkt: weglatingen, verwisselde letters, inconsistent gebruik van terminologie … daarom maken professionele vertaalbureaus gebruik van speciale methoden om de kwaliteit van de vertaling te garanderen. Voordat de vertaling wordt geleverd, wordt deze zoals gebruikelijk door de vertaler zelf gecontroleerd. Vervolgens wordt deze door een tweede, gekwalificeerde vertaler gecontroleerd.
Om de beste kwaliteit te bereiken, kunnen vertalingen worden proefgelezen of gereviseerd. Omdat deze begrippen vaak door elkaar worden gebruikt, zou u kunnen denken dat ze hetzelfde betekenen. Hoewel het doel in principe hetzelfde is – verbetering van een bestaande vertaling – zijn deze twee begrippen geen synoniemen. Omdat er in de theorie en praktijk geen consensus bestaat over één definitie van de twee processen, is het verstandig om vooraf met het vertaalbureau te overleggen wat precies wordt bedoeld met proeflezen en revisie, zodat u uiteindelijk de door u gewenste service krijgt.
Bij medical language service hebben we de volgende definities gekozen. Bij een revisie wordt de vertaalde tekst door een tweede gespecialiseerde vertaler grondig gecontroleerd (dit staat bekend als het ‘4-ogen-principe’ en voldoet ook aan de kwaliteitsnorm DIN EN ISO 17100). De tweede vertaler vergelijkt daarbij de vertaling met de brontekst. Hij of zij controleert dan vooral de volledigheid en consistentie van de vertaling. Bovendien wordt rekening gehouden met de instructies van de klant, zoals het gebruik van bepaalde terminologie, referentiemateriaal en hoe goed de vertaling voldoet aan het aangegeven doel. In het Engels wordt dit proces meestal revision genoemd. Proeflezen beperkt zich daarentegen over het algemeen tot een eenvoudige controle van de grammatica, interpunctie en spelling van de vertaling. Daarbij wordt de vertaling niet meer uitgebreid vergeleken met de brontekst. Indien nodig kan de terminologische consistentie van de vertaling ook tijdens het proeflezen worden gecontroleerd. Bij proeflezen kan ook meer tekst per uur worden gecontroleerd, terwijl uit onze ervaring blijkt dat u bij reviseren gemiddeld rekening moet houden met een derde meer kosten. Zowel de beschikbare tijd als het budget speelt een rol bij de keuze van de ene of andere dienst.
In beide gevallen is altijd de vraag gerechtvaardigd of de extra stap na de vertaling echt zo belangrijk is? U hebt immers al betaald voor een professionele vertaling. Het antwoord is: ja, vooral wanneer er een hoog risico bestaat, zoals bij documenten die moeten worden gedrukt. U zou proeflezen en reviseren kunnen beschouwen als een investering, waarmee u eventuele risico’s van het eindproduct tot een minimum beperkt en mogelijke ongewenste kosten in de toekomst voorkomt. Hier zijn enkele voorbeelden die dit illustreren: een brochure moet opnieuw worden gedrukt alleen vanwege een verkeerd getal in de vertaling, een bijsluiter vormt een risico voor de patiënt omdat een verkeerde term is gebruikt en opnieuw moet worden ingediend of zelfs een verkeerde geïnterpreteerde reclameslogan die de reputatie van een bedrijf op lange termijn zou kunnen beschadigen.
Een competent vertaalbureau heeft een goed overzicht van de mogelijke scenario’s en kan de bijbehorende risico’s actief beheersen, zodra het algemene doel van het vertaalproject duidelijk is vastgesteld. Zorg er dus altijd voor dat u uw situatie en verwachtingen zeer duidelijk aan uw vertrouwde vertaalpartner uitlegt en luister dan naar zijn advies. Op deze manier kan specifiek aan uw individuele projectvereisten worden voldaan en kan het projectmanagement daarop worden afgestemd. Dit garandeert succes omdat passende maatregelen kunnen worden genomen en de beschikbare middelen optimaal en efficiënt worden gebruikt.
Door M.A. Laura Sánchez Ríos en M.A. Alessia Rabasca
Projectmanagement – medical language service